Ο Υπουργός Ανάπτυξης & Επενδύσεων, κ. Άδωνις Γεωργιάδης, ο Αναπληρωτής Υπουργός, κ. Νίκος Παπαθανάσης και ο Γενικός Γραμματέας Εμπορίου & Προστασίας του Καταναλωτή, κ. Σωτήρης Αναγνωστόπουλος παραχώρησαν σήμερα συνέντευξη τύπου κατά την οποία αναφέρθηκαν στην πορεία αποκλιμάκωσης του πληθωρισμού και ανακοίνωσαν το Πασχαλινό «Καλάθι των Νονών».
Στο πλαίσιο της συνέντευξης τύπου παρουσιάστηκε μελέτη που εκπόνησαν το Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών και το Πανεπιστήμιο Philips της Κύπρου με θέμα: «Ανάλυση Συμπεριφοράς των Τιμών των Προϊόντων του Καλαθιού του Νοικοκυριού και Σύγκριση αυτών με τα Στοιχεία Τιμών της ΕΛΣΤΑΤ της Περιόδου Ιανουάριος 2022 – Ιανουάριος 2023» από τους Καθηγητές του ΕΚΠΑ, κ. Νικόλαο Ηρειώτη και του Philips University κ. Σπύρο Μησιακούλη.
Περιληπτικά το καλάθι των νονών, θα ξεκινήσει να εφαρμόζεται από τις 29 Μαρτίου, από την επόμενη Τετάρτη και θα περιλαμβάνει 12 κατηγορίες προϊόντων, τις Πασχαλινές λαμπάδες – παιχνίδια, Επιτραπέζια παζλ, παιχνίδια με κούκλες, κουκλόσπιτα και άλλα αξεσουάρ, βρεφικά παιχνίδια, φιγούρες δράσης, παιχνίδια κατασκευών και δημιουργίας, οχήματα και τηλεκατευθυνόμενα, ηλεκτρονικά παιχνίδια για τα καταστήματα που πωλούν πρωτίστως ηλεκτρονικά παιχνίδια, αθλητικά παιχνίδια, λούτρινα, μουσικά παιχνίδια και σοκολατένια αυγά ή αντίστοιχα.
Κάθε κατάστημα μπορεί να προσφέρει μία η περισσότερες από αυτές τις κατηγορίες. Δεν υπάρχει η λειτουργία του καλαθιού του νοικοκυριού που είναι υποχρεωμένοι να βάλουν όλες τις κατηγορίες, αλλά μπορούν να βάλουν όσες έχουν.
Στην εισαγωγική του τοποθέτηση ο Υπουργός Ανάπτυξης & Επενδύσεων, κ. Άδωνις Γεωργιάδης, τόνισε:
«Σας καλέσαμε εδώ σήμερα για τους εξής λόγους. Πρώτα απ’ όλα για να σας παρουσιάσουμε μία επιστημονική μελέτη που εκπόνησαν καθηγητές από δύο πανεπιστήμια. Το ΕΚΠΑ και το Πανεπιστήμιο Phillips από τη Κύπρο, για την πραγματική επίδραση, λειτουργία και απόδοση του μηχανισμού που έχουμε ονομάσει ως «Καλάθι του Νοικοκυριού».
Δεδομένου ότι το Καλάθι έχει μπει πια στη ζωή μας σταθερά και μάλιστα σήμερα μπαίνουμε στην 21η εβδομάδα εφαρμογής του και δεδομένου ότι έχει προκαλέσει αρκετά μεγάλες δημόσιες συζητήσεις για το αν βοήθησε, αν δεν βοήθησε, αν μειώθηκαν οι τιμές. Έχουμε παρακολουθήσει συνεντεύξεις εκπροσώπων καταναλωτικών οργανώσεων αρνητικές, δηλώσεις κομμάτων αρνητικές, άρθρα θετικά, άρθρα αρνητικά. Έχει προκαλέσει γενικώς μία μεγάλη δημόσια συζήτηση.
Όταν πληροφορήθηκα ότι το ΕΚΠΑ ασχολείται με το Καλάθι και μετράει το καλάθι με επιστημονικό τρόπο, ενδιαφέρθηκα πολύ να καταλάβω τι λένε τα πραγματικά στοιχεία, πέραν από πολιτικές επιδιώξεις ή από επικοινωνιακές επιδιώξεις.
Θεωρώ λοιπόν ότι είναι σκόπιμο να ενημερωθεί η κοινή γνώμη από τους συντελεστές της έρευνας, για το πώς εξελίσσεται το Καλάθι. Τις λεπτομέρειες της έρευνας θα τις παρουσιάσουν οι δύο καθηγητές που έχουν κάνει την έρευνα αυτή.
Από ό,τι έχω πληροφορηθεί θα έχετε όλοι και μία σύντομη παρουσίαση για να μπορείτε να την παρακολουθήσετε και τα συνολικά στοιχεία θα υπάρχουν και στην επίσημη ιστοσελίδα του ΕΚΠΑ, για να μπορείτε να πάρετε και όλη τη μελέτη με τα στατιστικά δεδομένα, έτσι ώστε να ξέρουμε τι πραγματικά έχει συμβεί με το Καλάθι.
Περισσότερα για τη μελέτη θα σας πουν αυτοί που έκαναν τη μελέτη, δεν είναι του Υπουργείου Ανάπτυξης, είναι των πανεπιστημίων και αφού την παρουσιάσουν θα μπορείτε να τους κάνετε και όποια ερώτηση θέλετε για να απαντήσουν για τη μεθοδολογία τους, για τα πορίσματα και για το τι έχει συμβεί, ώστε να μην αντιδικούμε εκεί που έχουμε να κάνουμε με αριθμούς. Οι αριθμοί δεν έχουν ιδεολογικό πρόσημο.
Να πω μόνο, μιας και μιλάω για το θέμα αυτό, προ ολίγου μου ήρθαν τα στοιχεία και έκανα τη σχετική ανάρτηση, είμαστε στην 21η εβδομάδα. Από τα 1.134 προϊόντα που έχει το καλάθι τα 60 (5,29%) παρουσίασαν αύξηση, τα 68 (6%) παρουσίασαν μείωση και τα 1.006 (88,71%) παρέμειναν σταθερά. Το σημαντικότερο είναι ότι για 3η συνεχόμενη εβδομάδα έχουμε συνολική μείωση στην αξία του Καλαθιού.
Είναι σημαντικό να σας πω, είναι νομίζω αυτές οι εβδομάδες που αναφέραμε πέραν του πεδίου της έρευνας, γιατί αν θυμάμαι καλά φτάνει μέχρι 15 Φεβρουαρίου και από τα μέσα Φεβρουαρίου και μετά έχουμε μπει σε έναν νέο κύκλο συνολικής μείωσης της αξίας του Καλαθιού.
Το Καλάθι είχε τις πρώτες εβδομάδες μία μεγάλη μείωση, ανά εβδομάδα έπεφτε η συνολική του αξία. Για ένα διάστημα, περίπου από τα μέσα προς τέλη Δεκεμβρίου μέχρι μέσα Φεβρουαρίου, είχε παρουσιάσει μία σταθερότητα, το οποίο για μένα ήδη ήταν επιτυχία διότι σε στιγμές έντονου πληθωρισμού το Καλάθι παρέμενε ένας προστατευμένος για τις τιμές χώρος για τους καταναλωτές. Από τα μέσα Φεβρουαρίου και μετά όμως έχει ξεκινήσει πάλι μία πορεία προς τα κάτω η οποία αυτή την εβδομάδα είναι και πιο έντονη. Δηλαδή η συνολική μείωση αυτή την εβδομάδα είναι μεγαλύτερη και της προηγούμενης εβδομάδος.
Προσδοκώ ότι η μείωση στις τιμές ενέργειας θα οδηγήσει τελικά σε αρκετές μειώσεις στο ράφι μέσα στις επόμενες εβδομάδες. Θα προλάβουμε δηλαδή να δούμε σύντομα περισσότερα προϊόντα να μειώνονται οι τιμές τους.
Επειδή πάρα πολλοί θεωρούν ότι αυτά είναι περίπου αυτονόητα και εύκολα, θέλω μόνο για την ιστορία να σας πω ότι εχθές το βράδυ ανακοινώθηκε ο πληθωρισμός στο Ηνωμένο Βασίλειο. Το Ηνωμένο Βασίλειο δεν ανακοινώνει μαζί με την Eurostat, είναι εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης, έχουν δική τους στατιστική υπηρεσία. Και η άνοδος τιμών του πληθωρισμού στο Ηνωμένο Βασίλειο ήταν μια αρνητική έκπληξη για το Ηνωμένο Βασίλειο αλλά φαντάζομαι και για όλους. Το Ηνωμένο Βασίλειο από το 10,1% πήγε στο 10,4%.
Ενώ εμείς έχουμε σταθερή πορεία μειώσεως του πληθωρισμού στην Ελλάδα, βλέπουμε ότι η μείωση δεν είναι αναγκαστικά ένα φυσικό φαινόμενο ή μια στιγμή της εποχής. Συνδέεται απόλυτα και με τις πολιτικές.
Όπως επίσης θα μου επιτρέψετε να σας πω και κάτι που το θεωρώ πάρα πολύ ενδιαφέρον, δεν έχει αναδειχθεί στο δημόσιο διάλογο κατά τον τρόπο που θα έπρεπε. Ίσως γιατί μέσα στις συνθήκες της φοβερής αυτής τραγωδίας στα Τέμπη ο δημόσιος διάλογος λογικά κυριαρχήθηκε από αυτό.
Όμως, εγώ θέλω να το επισημάνω για να μπορεί να γίνει και συζήτηση μεταξύ μας μετά, σε όλα τα στοιχεία της Eurostat για τον πληθωρισμό του Φεβρουαρίου του ’23 είχαμε το πρώτο πραγματικό στατιστικό δεδομένο για το πώς εξελίχθηκαν οι τιμές των τροφίμων σε μια χώρα που ακολούθησε έναν διαφορετικό δρόμο από τον δικό μας.
Εμείς στην προσπάθειά μας να ελέγξουμε τον πληθωρισμό και να μειώσουμε τις συνέπειες της ακρίβειας στην αγορά ακολουθήσαμε μια σειρά μέτρων ως Υπουργείο Ανάπτυξης και Εμπορίου της ελληνικής δημοκρατίας. Θεσπίσαμε το πλαφόν του κέρδους. Βάσει αυτού του νόμου προχωρήσαμε σε στοχευμένους και συνεχείς ελέγχους κατά τον τρόπο που έχουμε περιγράψει και σε προηγούμενες συνεντεύξεις τύπου. Στη συνέχεια εφηύραμε το Καλάθι του Νοικοκυριού για το οποίο θα μιλήσουμε και ενδελεχώς σήμερα. Και στο πρόσφατο παρελθόν, δηλαδή προ ολίγων εβδομάδων, ξεκινήσαμε και το Market Pass. Δηλαδή την οικονομική ενίσχυση των ανθρώπων για να αντιμετωπίσουν τις συνέπειες του πληθωρισμού.
Σε αυτά μας τα εργαλεία και σε αυτή μας την πολιτική η βασική κριτική που έχει ασκηθεί από την αντιπολίτευση ως αντιπρόταση είναι η μείωση του φόρου προστιθέμενης αξίας. Δηλαδή ο αντίλογος είναι ότι αυτά δεν είναι επαρκή και ότι ο σωστός τρόπος θα ήταν η μείωση του φόρου προστιθέμενης αξίας.
Γιατί το λέω αυτό. Γιατί ξέρουμε, λοιπόν, ότι η Ισπανία από 1η Ιανουαρίου 2023 μηδένισε τον ΦΠΑ σε μία σειρά τροφίμων και μείωσε κατά 50% τον ΦΠΑ σε μία σειρά άλλων προϊόντων. Ακολούθησε δηλαδή τον δρόμο του αντιλόγου στην Ελλάδα.
Διαβάζω, λοιπόν, από τη Eurostat είναι τα στοιχεία, για τον πληθωρισμό των τροφίμων, το οποίο μας ενδιαφέρει: η μεν Ισπανία τον Φεβρουάριο του 2023 παρουσίασε στα τρόφιμα πληθωρισμό 16,7%, σημειώστε όμως ότι είχε άνοδο κατά 1,2% καθόσον τον προηγούμενο μήνα είχε 15,5%.
Δηλαδή η μείωση του ΦΠΑ έναν μήνα μετά την εφαρμογή του όχι μόνο δεν μείωσε τον πληθωρισμό στην Ισπανία -δεν λέω ότι ευθύνεται η μείωση του ΦΠΑ για την αύξηση- αλλά πάντως έχει αύξηση κατά 1,2%.
Αντιθέτως η Ελλάδα, με όλα τα μέτρα που σας έχω περιγράψει, από 15,6% έπεσε στο 14,7%. Δηλαδή έπεσε μία μονάδα. Η Ισπανία ανέβηκε 1,2%, η Ελλάδα έπεσε 1%.
Νομίζω θα άξιζε πραγματικά στον δημόσιο διάλογο, εφόσον αυτός ήταν ο βασικός αντίλογος, που και εσείς με έχετε ρωτήσει πάρα πολλές φορές, να δοθεί μία ερμηνεία γιατί τελικά η μείωση του ΦΠΑ δεν οδήγησε σε μείωση των τιμών στον καταναλωτή αλλά απλώς προκάλεσε μία προφανέστατη ανακατανομή των κερδών μεταξύ της αλυσίδας τροφίμων.
Τέλος, σήμερα θα σας ανακοινώσουμε το «Καλάθι των Νονών», έτσι θα ονομάζεται, είναι το ανάλογο της πρωτοβουλίας που είχαμε πάρει κατά τις εορτές των Χριστουγέννων με το καλάθι του Άη – Βασίλη. Για την εορταστική περίοδο του Πάσχα το αντίστοιχο θα είναι από την άλλη βδομάδα το «Καλάθι των Νονών», το οποίο θα περιλαμβάνει μία σειρά παιχνιδιών σε πραγματικά καλύτερες τιμές, αλλά και τα βασικά που στη δική μας παράδοση συνήθως οι νονοί, για αυτό το ονομάζουμε έτσι, κάνουν ως δώρα την εποχή αυτή.
Αναφέρομαι στην λαμπάδα και στα αυγά έτσι ώστε να δώσουμε την ευκαιρία να χρησιμοποιήσουμε το εργαλείο που λέγεται Καλάθι, και εις τι συνίσταται; Στην εβδομαδιαία παρακολούθηση των τιμών, στην ανάρτηση των τιμών στο διαδίκτυο μέσω του e-katanalotis και στη διενέργεια ελέγχων στους συμμετέχοντες στην πρωτοβουλία για το αν τηρούν όσα προβλέπει η σχετική διαδικασία.
Δούλεψε πολύ καλά ως Καλάθι του Άη- Βασίλη τα Χριστούγεννα και προσδοκούμε ότι θα δουλέψει το ίδιο καλά και καλύτερα τώρα, εφόσον και ο γενικός πληθωρισμός έχει πάει αρκετά χαμηλότερα απ’ ότι τότε μέσα στο Πάσχα. Στόχος μας είναι να προσφέρουμε σε παιδιά και γενικότερα στους φίλους μας αυτήν την περίοδο παιχνίδια και εορταστικά Πασχαλινά είδη στις καλύτερες τιμές, ώστε να μην στερηθεί κανένα παιδί αυτά που είναι απολύτως απαραίτητα για να περάσει όμορφα σε αυτές τις εορτές.
Για το «Καλάθι των Νονών» θα μιλήσει ειδικότερα ο κύριος Αναγνωστόπουλος. Για τη μελέτη για το «Καλάθι του Νοικοκυριού» οι δύο καθηγητές. Θα μας πει πρώτα δύο λόγια ο κύριος Παπαθανάσης και ξεκινάμε την παρουσίαση της μελέτης για το Καλάθι».
Ο Αναπληρωτής Υπουργός Ανάπτυξης & Επενδύσεων, κ. Νίκος Παπαθανάσης, επισήμανε:
«Ευχαριστώ πολύ. Το καλάθι πλέον ενηλικιώνεται. Ήταν μία ιδέα που είχε ως στόχο να ανακουφίσει τους συμπολίτες μας από αυτή την κρίση ακρίβειας. Μετά την αρχική του έκδοση με τα 51 είδη, προχωρήσαμε στο εορταστικό καλάθι, στο καλάθι του Άη - Βασίλη, στον εμπλουτισμό των ειδών του - πλέον περιλαμβάνει 60 είδη. Ακολούθησε το «Καλάθι της Σαρακοστής» και τώρα το «Καλάθι των Νονών». Το Καλάθι ως εργαλείο-ανάχωμα απέναντι στην ακρίβεια έχει πετύχει. Νομίζω ότι τα εβδομαδιαία αποτελέσματα το αποδεικνύουν. Σήμερα θα σας παρουσιάσουμε και μια ακόμα μελέτη που δείχνει ακριβώς αυτή την επιτυχημένη λειτουργία του Καλαθιού.
Όμως, το Καλάθι είναι ένα από τα εργαλεία που υιοθετήσαμε για την στήριξη των νοικοκυριών. Συμπληρωματικά στο Καλάθι ενεργοποιήσαμε την Κάρτα Αγορών - μέχρι σήμερα έχουν αιτηθεί κι έχουν λάβει τα χρήματα πάνω από 2,5 εκατ. συμπολίτες μας, είτε μέσω άυλης κάρτας, είτε μέσω κατάθεσης σε λογαριασμό - και φυσικά τον e-katanalotis, το πολύ σημαντικό κρατικό αυτό εργαλείο που μόνο εμείς διαθέτουμε σε όλη την Ευρώπη. Μέσω του e-katanalotis μπορεί ο κάθε ένας και η κάθε μία, σε πραγματικό χρόνο, να δει τις τιμές των προϊόντων, οι οποίες ενημερώνονται αυτόματα και καθημερινά από τις βάσεις δεδομένων των σούπερ μάρκετ.
Πέρα μάλιστα από την επισκόπηση των τιμών, ο e-katanalotis μας προσφέρει τα ψηφιακά μέσα για να ελέγχουμε τις αυξήσεις των τιμών ώστε να πραγματοποιούμε στοχευμένους ελέγχους και να επιβάλλουμε πρόστιμα εκεί που απαιτείται.
Έχουμε ήδη πραγματοποιήσει πάνω από 4 χιλιάδες ελέγχους, έχουμε επιδόσει πάνω από 3,5 εκατομμύρια πρόστιμα και συνεχίζουμε.
Όλη αυτή η σειρά μέτρων έβαλε φρένο στην αύξηση των τιμών. Αυτή η επιτυχημένη συνταγή διευρύνεται περαιτέρω με το «Καλάθι των Νονών» και έπεται και συνέχεια, καθώς το «Καλάθι του Νοικοκυριού» προβλέπεται να επεκταθεί έως και το τέλος Ιουνίου».
Σπύρος Μησιακούλης:
«Εγώ θα πω δύο εισαγωγικά λόγια για το ποιο ήταν το επιστημονικό ενδιαφέρον που είχαμε πάνω σε αυτή τη μελέτη. Γιατί όπως είπε και ο Υπουργός δεν μας ανατέθηκε η μελέτη από το Υπουργείο, εμείς την ξεκινήσαμε από μόνοι μας ως ένα ενδιαφέρον επιστημονικό θέμα.
Κατ’ αρχήν να πω ότι τη μελέτη από πλευράς του ΕΚΠΑ ο υπεύθυνος της ομάδας ήταν ο εκ δεξιών μου καθηγητής κοσμήτορας της σχολής οικονομικών και πολιτικών επιστημών και από πλευράς του Philips University ο Φίλιππος Κωνσταντίνου ο Πρόεδρος, ο οποίος ζητάει και συγνώμη γιατί ενώ ήταν να είναι εδώ εκτάκτως δεν μπορούσε να έρθει.
Τι πρόβλημα είχαμε και ποιο ήταν το επιστημονικό ενδιαφέρον: Αυτή τη στιγμή αντιμετωπίζουμε ένα πληθωρισμό ο οποίος είναι πληθωρισμό κόστους, δεν είναι πληθωρισμός ζήτησης. Ο πληθωρισμός ζήτησης, όπως όλοι γνωρίζουμε, αντιμετωπίζεται κυρίως με νομισματικές παρεμβάσεις, όπως είναι τα επιτόκια.
Ο πληθωρισμός κόστους αντιμετωπίζεται με πολιτικές παρεμβάσεις. Μία από αυτές τις παρεμβάσεις ήταν και το καλάθι το οποίο προτάθηκε, το οποίο είχε τεράστιο για εμάς επιστημονικό ενδιαφέρον γιατί ταυτόχρονα είχαμε αντικειμενικούς τρόπους αξιολόγησης. Τους δείκτες τιμών καταναλωτών της Ελλάδας, είτε της Ευρώπης.
Αυτό λοιπόν μας ώθησε να κάνουμε την πρώτη μελέτη και μετά είδε το Υπουργείο και ζήτησε τις πληροφορίες. Και έτσι λοιπόν ξεκινήσαμε και κάναμε την πρώτη μελέτη και μετά κάναμε και τη δεύτερη γιατί θέλαμε να δούμε και να αξιολογήσουμε σαν μια παρέμβαση πάνω στον πληθωρισμό. Τον πληθωρισμό κόστους το οποίο αντιμετωπίζουμε.
Τώρα, ο συνάδελφος καθηγητής Ηρειώτης θα σας παρουσιάσει τη μελέτη».
Νίκος Ηρειώτης:
«Είμαι ο Διευθυντής του Εργαστηρίου Λογιστικής που εκπόνησε αυτή τη μελέτη. Η μελέτη η συγκεκριμένη μέσα στην ημέρα θα αναρτηθεί στην ιστοσελίδα της κοσμητείας της Σχολής Οικονομικών και Πολιτικών Επιστημών που άλλωστε είναι η Σχολή στην οποία ανήκει το Εργαστήριό μας.
Και πιστεύω μέχρι αύριο θα έχει αναρτηθεί και στο site του Πανεπιστημίου Αθηνών. Απλώς σε ένα πολύ γρήγορο συμπλήρωμα αυτών που είπε ο Σπύρος, όταν ξεκίνησε η ιστορία με το Kαλάθι πραγματικά μας ενδιέφερε για ένα λόγο. Το πανεπιστήμιο πρέπει να ψάχνει τα θέματά του διότι με τις μελέτες που υλοποιεί όχι μόνο γίνεται εξωστρεφές αλλά συνδέονται και τα έσοδά του.
Έτσι λοιπόν, σαν Πανεπιστήμιο Αθηνών ψάχνουμε να βρούμε θέματα τα οποία ενδιαφέρουν την ελληνική κοινωνία. Εδώ πρέπει να ευχαριστήσω θερμά τον Υπουργό και το Υπουργείο διότι δεν είναι μόνον ότι μας έδωσε την ευκαιρία αλλά μας βοήθησε με την παροχή στοιχείων για να το υλοποιήσουμε.
Ξεκινώντας να πω ότι αυτή εδώ είναι η δεύτερη μελέτη την οποία κάνουμε μαζί με το Κυπριακό Πανεπιστήμιο Philips University στα πλαίσια της συνεργασίας των δύο πανεπιστημίων. Υπάρχει μνημόνιο συνεργασίας και αφορά την ανάλυση της συμπεριφοράς των τιμών των προϊόντων του «Καλαθιού του Νοικοκυριού» και τη σύγκριση αυτών με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ τα οποία αναφέρονται στην περίοδο Ιανουαρίου 2022 – Ιανουαρίου 2023.
Χρησιμοποιήσαμε τη χρονολογική σειρά διάρκειας ενός έτους με τα μηνιαία στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για να μπορέσουμε να έχουμε συγκρίσιμα στοιχεία με τις τιμές των προϊόντων και ταυτόχρονα να απεικονίσουμε το οικονομικό περιβάλλον στο οποίο λειτουργεί το «Καλάθι του Νοικοκυριού».
Στην επόμενη διαφάνεια να σας πούμε δύο λόγια για το πλαίσιο της έρευνας, η χρονική περίοδος την οποία καλύπτουμε είναι οι 15 πρώτες εβδομάδες λειτουργίας του καλαθιού οι οποίες ξεκινούν από 2/11/22 έως και την 15η Φεβρουαρίου 2023.
Για τις τιμές των προϊόντων του Καλαθιού λάβαμε υπόψη μας τα στοιχεία από την Γενική Γραμματεία Εμπορίου και Προστασίας του Καταναλωτή και της πλατφόρμας του e-katanalotis από την Warply του κυρίου Δοξαρά, για τον υπολογισμό της αξίας του Καλαθιού μετά από επαφές που είχαμε με τη Γενική Γραμματεία Εμπορίου και ενδελεχή συζήτηση με τον Γενικό Γραμματέα Εμπορίου, τον κύριο Αναγνωστόπουλο, υιοθετήσαμε τις αξίες που προκύπτουν από την τεχνική την οποία ακολουθεί η Γενική Γραμματεία. Ήταν πράγματι ενδεδειγμένες και κατ’ εμάς.
Επίσης, η αξία του κάθε καλαθιού προκύπτει μέσα από την εβδομαδιαία κατανάλωση του κάθε προϊόντος που περιλαμβάνεται στο Καλάθι βάσει δεδομένων της Γενικής Γραμματείας που συλλέχθηκαν από εταιρείες έρευνας αγοράς. Αν θέλετε περισσότερα για αυτό δίπλα μας είναι ο κύριος Αναγνωστόπουλος ο οποίος μπορεί να μας δώσει και περισσότερες διευκρινίσετε σε οτιδήποτε θελήσετε.
Πρέπει να διευκρινίσουμε ότι στη μελέτη μας συμμετέχουν μόνο οι εταιρείες οι οποίες έχουν φυσική παρουσία, δηλαδή κατάστημα, 12 τον αριθμό, και όχι online καθώς κατά την αρχική επεξεργασία των στοιχείων έχουμε ενδείξεις ότι αποτελούν αγορά, η οποία έχει διαφορετικά χαρακτηριστικά λόγω της online φύσης της.
Στην επόμενη διαφάνεια. Η μελέτη προσεγγίζει το «Καλάθι του Νοικοκυριού» με τρεις τρόπους, δηλαδή σε τρία επίπεδα. Συγκεκριμένα ασχολείται πρώτον, με την ανάλυση των τιμών του Καλαθιού ανά εταιρεία, δεύτερον με την ανάλυση των τιμών του Καλαθιού ανά εβδομάδα και τρίτον με τις μεμονωμένες τιμές των προϊόντων που παρέχονται στο Καλάθι και τη σύγκρισή τους με το γενικό επίπεδο τιμών βάσει ΕΛΣΤΑΤ.
Μέσα από τη μελέτη καταλήγουμε σε τέσσερα γενικά συμπεράσματα. Πρώτον, η λειτουργία του Καλαθιού υπήρξε επιτυχής. Δεύτερον, χαρακτηρίζεται ως ένα αποτελεσματικό εργαλείο στα χέρια της πολιτείας που λειτουργεί υπέρ των καταναλωτών. Τρίτον, το Καλάθι δεν δημιουργεί προβλήματα στη λειτουργία της ελεύθερης οικονομίας και τέταρτον, η παρούσα έρευνά μας επιβεβαιώνει και ενισχύει τα αποτελέσματα της πρώτης μελέτης που είχαμε κάνει που είχε και τότε αναδείξει τη θετική συμβολή του «Καλαθιού του Νοικοκυριού» στο καταναλωτικό κοινό.
Για κάθε ένα από τα συμπεράσματα αυτά, το τεκμηριώνουμε στη συνέχεια. Στην επόμενη διαφάνεια σχετικά με το πρώτο επίπεδο που είναι η ανάλυση τιμών του Καλαθιού ανά εταιρεία, μπορούμε να συνοψίσουμε τα εξής:
Πρώτον, η αξία του καλαθιού όλων των εταιρειών από την 1η εβδομάδα εφαρμογής του έως και τη 15η εβδομάδα, έχει μειωθεί για όλες τις εταιρείες με τη μεγαλύτερη μεταβολή για την περίοδο να είναι μείωση κατά 22,18%.
Από τις 12 εταιρείες, οι 11 είχαν μείωση πάνω από 7% και η εναπομείνασα μία εταιρεία είχε 3,34% μείωση. Μάλιστα στο διάγραμμα που βλέπετε δείχνει και για τις 12 εταιρείες τη μεταβολή της αξίας του Καλαθιού που είχαν στην περίοδο για την οποία συζητούμε.
Δεύτερον, στην επομένη διαφάνεια μπορούμε ένα συμπεράνουμε ότι υπάρχουν βάσιμα στοιχεία, ότι μεταξύ των εταιρειών υπήρξε ανταγωνισμός στην αξία των καλαθιών που πρόσφεραν εβδομαδιαίως, ο οποίος λειτούργησε υπέρ των καταναλωτών.
Πώς προκύπτει αυτό; Αυτό προκύπτει από τις εβδομάδες 4 έως και 13 όπου παρατηρούνται ταυτόχρονα τα εξής: Η μέση τιμή, η διάμεσος και η κατώτατη τιμή μειώνονται και ταυτόχρονα οι τιμές μεταξύ των Καλαθιών των εταιρειών συμπιέζονται γύρω από τη μέση τιμή. Δηλαδή, μειωμένη τυπική απόκλιση. Άρα, έχουμε συμπίεση τιμών μεταξύ προσφερόμενων Καλαθιών, με ταυτόχρονη μείωση των αντίστοιχων περιγραφικών στατιστικών μέτρων αυτών.
Ακόμη τα στοιχεία της μέσης, διάμεσης και κατώτατης τιμής θα τα δούμε παρακάτω σε επόμενη διαφάνεια και πάλι θα δούμε συμπεράσματα. Επιπλέον, πρέπει να επισημανθεί ότι το παραπάνω αποτέλεσμα σε συνδυασμό με το ότι το επίπεδο του δείκτη τιμών της ΕΛΣΤΑΤ για τη μεγάλη πλειοψηφία των προϊόντων, δηλαδή την κατηγορία διατροφή και μη αλκοολούχα ποτά, δείχνει ότι δεν δημιουργεί στρέβλωση στον ανταγωνισμό στην αγορά, καθώς βάσει της ΕΛΣΤΑΤ οι τιμές του σχετικού δείκτη εμφανίζουν αύξηση στις αξίες των αντίστοιχων αγαθών. Δηλαδή οι τιμές του Καλαθιού έχουν διαφορετική συμπεριφορά από τις τιμές όλων των προϊόντων της αγοράς που ανήκουν στην κατηγορία αυτή, κάτι που φαίνεται και από το διάγραμμα στη διαφάνεια.
Στην επόμενη διαφάνεια, την έκτη διαφάνεια, σχετικά με το δεύτερο επίπεδο που είναι η ανάλυση των τιμών του Καλαθιού ανά εβδομάδα, συνοψίζουμε τα ακόλουθα: Μείωση της μέσης εβδομαδιαίας τιμής του καλαθιού κατά 12,55% συνολικά για τις 15 εβδομάδες.
Επίσης η αναγωγή των τιμών για λόγους συγκρισιμότητας στο τρίμηνο έδειξε ότι η μέση τιμή μειώθηκε κατά 11,16% ενώ για την ίδια περίοδο τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ δείχνουν αύξηση 1,48% στον δείκτη διατροφή και μη αλκοολούχα ποτά και μικρή μείωση 0,57% για την κατηγορία προσωπικά είδη.
Επίσης στον πίνακα της διαφάνειας βλέπουμε στην πρώτη στήλη την μεταβολή των τιμών του Καλαθιού μεταξύ 1ης και 15ης εβδομάδας, στη δεύτερη στήλη την αναγωγή αυτών σε εβδομαδιαία βάση και στην τρίτη στήλη την αναγωγή τους σε τριμηνιαία βάση, ώστε να είναι συγκρίσιμα με τα τριμηνιαία στοιχεία μεταβολής των δύο βασικών δεικτών της ΕΛΣΤΑΤ, που αντιστοιχούν στη μεγάλη πλειοψηφία των προϊόντων και παρουσιάζονται δίπλα στον πίνακα. Είναι ο πίνακας με την πράσινη περιοχή.
Στην επόμενη διαφάνεια, την 7η διαφάνεια, σχετικά με το τρίτο επίπεδο που είναι η ανάλυση των τιμών των προϊόντων του καλαθιού ανά εβδομάδα, μπορούμε να επισημάνουμε τα εξής: Πρώτον η μεγάλη πλειοψηφία των προϊόντων του καλαθιού για το τρίμηνο Νοεμβρίου 2022 – Ιανουαρίου 2023 εμφάνισε πολύ καλύτερη απόδοση υπέρ των καταναλωτών σε σχέση με την αντίστοιχη απόδοση μεταβολή των κατηγοριών της ΕΛΣΤΑΤ που ανήκει το κάθε προϊόν του Καλαθιού.
Ακόμη από το σύνολο των προϊόντων που περιλαμβάνονται στο Καλάθι, τα 42 από αυτά εμφάνισαν για την περίοδο των 15 εβδομάδων μηδενική ή αρνητική μεταβολή στην κατώτατη τιμή.
Στο διάγραμμα που συνοδεύει την διαφάνεια βλέπουμε αυτό που είχαμε αναφέρει νωρίτερα για την εβδομαδιαία αξία του μέσου Καλαθιού. Ειδικότερα βλέπουμε τη μέγιστη και ελάχιστη αξία των Καλαθιών που προσφέρονται για κάθε εβδομάδα καθώς και την διάμεση και μέση τιμή των Καλαθιών ανά εβδομάδα.
Πρέπει να σημειωθεί ότι κατά τις τελευταίες εβδομάδες, δηλαδή από τα μέσα Ιανουαρίου και μετά, υπήρξε αύξηση των τιμών αυτών του Καλαθιού καθώς υπάρχουν όπως όλοι γνωρίζουμε από σχετικά δημοσιεύματα γενικά αύξηση στις τιμές των προϊόντων. Για αυτό βλέπουμε μια μικρή άνοδο.
Κλείνοντας θα ήθελα να ευχαριστήσω τους συνεργάτες μας σαν Πανεπιστήμιο Αθηνών, το Πανεπιστήμιο Phillips. Σημαντικότατη η συνεισφορά τους και η βοήθειά τους στην υλοποίηση και των δύο μελετών.
Και φυσικά να ευχαριστήσω τον Υπουργό, Άδωνι Γεωργιάδη, τον Αναπληρωτή Yπουργό, Νίκο Παπαθανάση και τον Γενικό Γραμματέα, Σωτήρη Αναγνωστόπουλο που όχι μόνο μας φιλοξένησαν στους χώρους του Υπουργείου για να παρουσιάσουμε τα τελικά αποτελέσματα της μελέτης αλλά μας βοήθησαν πάρα πολύ με τα στοιχεία. Οργανωμένα και εύκολα μπορέσαμε να δουλέψουμε. Σας ευχαριστώ πολύ».
Άδωνις Γεωργιάδης:
«Η έρευνα αυτή δεν έχει παραγγελθεί από το Υπουργείο Ανάπτυξης, αποτελεί τελείως ανεξάρτητη έρευνα των δύο πανεπιστημίων. Η μόνη εμπλοκή του Υπουργείου ήταν ότι έδωσα την εντολή στη Γενική Γραμματεία να δώσει πλήρη πρόσβαση στα στατιστικά στοιχεία που έχει μαζέψει η Γενική Γραμματεία μέσω του e-Καταναλωτής και των υπολοίπων εργαλείων έτσι ώστε να μπορούν να ελέγξουν οι ειδικοί την πορεία των τιμών.
Πέραν αυτού, δηλαδή πέραν της πρόσβασης στα στοιχεία το Υπουργείο μας δεν είχε καμία περαιτέρω εμπλοκή στην έρευνα αυτή. Ό,τι βλέπετε και ό,τι ακούσατε αποτελεί το πόρισμα των δύο καθηγητών των δύο πανεπιστημίων, των δύο επιστημονικών ομάδων βάσει των τιμών όπως διαμορφώθηκαν στα ράφια μέσα και έξω από το Καλάθι κατά το επίμαχο διάστημα.
Εγώ δεν τους έχω πάρει ούτε τηλέφωνο αυτό το διάστημα ώστε να μην έχω καμία επαφή, να μην υπάρχει καμία αίσθηση ότι για κάποιου είδους πολιτικούς λόγους, ας το πούμε, θέλαμε εμείς να επηρεάσουμε την έρευνα.
Αντιθέτως, να το πω και εγώ αυτό, θέλω να ευχαριστήσω τους κυρίους καθηγητές και τα δύο πανεπιστήμια για τον εξής λόγο: διότι σε ένα πράγμα που έχει μπει πια στην ζωή των Ελλήνων πολιτών με τόσο έντονο τρόπο, το να έχουμε μία ανεξάρτητη επιστημονική έρευνα η οποία μετράει με ουδέτερο, ψυχρό και επιστημονικό τρόπο τα δεδομένα και που καταλήγει σε ένα συμπέρασμα, πιστεύω ότι συμβάλλει πολύ θετικά στον δημόσιο διάλογο καθόσον πέραν του τι λέει ο ένας και ο άλλος ή τι μπορεί να ισχυρίζεται ο ένας και ο άλλος σε μία εκπομπή ή τι μπορεί να καταγράφει ακόμα και μία δημοσκόπηση που εκφράζει περισσότερο την αίσθηση των πραγμάτων όπως τη βλέπει ο κόσμος, επειδή όταν μιλάμε για τιμές, άρα μιλάμε για αριθμούς, η αλήθεια των αριθμών εδώ δεν μπορεί να αμφισβητηθεί».
Ο Γενικός Γραμματέας Εμπορίου & Προστασίας του Καταναλωτή, κ. Σωτήρης Αναγνωστόπουλος, ανέφερε:
«Να ξεκινήσουμε με το καλάθι των νονών. Θα ξεκινήσει να εφαρμόζεται από τις 29 Μαρτίου, δηλαδή την επόμενη Τετάρτη και θα περιλαμβάνει 12 κατηγορίες προϊόντων, τις Πασχαλινές λαμπάδες – παιχνίδια, που είναι το πιο βασικό κομμάτι που θα απασχολήσει την αγορά παιχνιδιών τη συγκεκριμένη περίοδο και είναι πάρα πολύ σημαντικό για όλους όσοι έχουν ανίψια, βαφτιστήρια και ούτω καθ’ εξής προκειμένου να βρούνε σε φθηνότερες τιμές, όσο είναι αυτό δυνατό, αυτού του είδους τα προϊόντα, Επιτραπέζια παζλ, παιχνίδια με κούκλες, κουκλόσπιτα και άλλα αξεσουάρ, βρεφικά παιχνίδια, φιγούρες δράσης, παιχνίδια κατασκευών και δημιουργίας, οχήματα και τηλεκατευθυνόμενα, ηλεκτρονικά παιχνίδια για τα καταστήματα που πωλούν πρωτίστως ηλεκτρονικά παιχνίδια, αθλητικά παιχνίδια, λούτρινα, μουσικά παιχνίδια και σοκολατένια αυγά ή αντίστοιχα.
Κάθε κατάστημα μπορεί να προσφέρει μία η περισσότερες από αυτές τις κατηγορίες. Εδώ δεν έχουμε την κλασική λειτουργία του καλαθιού του νοικοκυριού που είναι υποχρεωμένοι να βάλουν όλες τις κατηγορίες, αλλά μπορούν να βάλουν όσες έχουν. Ο λόγος για τον οποίο συμβαίνει αυτό, είναι επειδή μας ενδιαφέρει να συμμετέχουν και πολύ μικρά καταστήματα παιχνιδιών τα οποία έχουν τοπικό ενδιαφέρον.
Από εκεί και πέρα, έχουμε την πρωτοβουλία στην κεντρική ιχθυαγορά Αθηνών εν όψει της 25ης Μαρτίου, το γνωρίζουμε όλοι ότι έχει τη σημασία του. Για τον κατεψυγμένο βακαλάο έχουμε από 3,70 έως 6 ευρώ το κιλό στην κεντρική ιχθυαγορά Αθηνών και ο ξαλμυρισμένος βακαλάος της ποικιλίας pollock έχει 4,98 ευρώ ανά κιλό, ο βακαλάος ο ξαλμυρισμένος φιλέτο τύπου cod δηλαδή που είναι ποιοτικά πιο ανώτερη κατηγορία είναι στα 7,98 ευρώ ανά κιλό.
Ενώ υπάρχουν και άλλα εναλλακτικά είδη ψαριού, όπως τα προσφυγάκια, το μηλοκόπι, το φαγκρί, το λαβράκι, γαρίδα, χταπόδι και το θράψαλο τα οποία δίνονται σε τιμές οι οποίες είναι αντίστοιχες με αυτές που δόθηκαν στο σαρακοστιανό καλάθι.
Για τη γενικότερη συζήτηση την οποία κάνουμε σχετικά με το πώς πηγαίνει η ελληνική οικονομία και το καλάθι του νοικοκυριού στο κομμάτι του πληθωρισμού των τροφίμων, πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας την εικόνα η οποία υπάρχει πανευρωπαϊκά.
Όπως παρατηρείτε σε αυτό το χάρτη, ο οποίος είναι ένας χάρτης ο οποίος εκτυπώνεται αυτόματα από το site της Eurostat, παρατηρούμε ότι η χώρα μας βρίσκεται σε συγκριτικά πολύ καλύτερη θέση από όλη την υπόλοιπη Ευρώπη, με την εξαίρεση ενδεχομένως της Ιταλίας και κάποιων βόρειων χωρών και την Ιρλανδία ας πούμε για παράδειγμα.
Αλλά όλες οι υπόλοιπες χώρες έχουν υψηλότερο πληθωρισμό τροφίμων και μάλιστα σε ορισμένες περιπτώσεις, η ελληνική γειτονιά δηλαδή τα Βαλκάνια και η Ανατολική Ευρώπη έχουν πολύ υψηλούς πληθωρισμούς που φτάνουν μέχρι και το 47% στα τρόφιμα για το μήνα Φεβρουάριο.
Η Ελλάδα έχει μόλις 14,7% σημειώνοντας διαρκή πτώση τους τελευταίους μήνες και κυρίως από την εφαρμογή του μέτρου του καλαθιού του νοικοκυριού. Άρα, βλέπουμε λοιπόν ότι η χώρα μας είναι στο 14,7%, η Βουλγαρία είναι στο 25%, η Ρουμανία είναι στο 22,9%, η Ουγγαρία στο 47%.
Η Ισπανία η οποία μείωσε το φόρο προστιθέμενης αξίας και νομίζω τον μηδένισε στα τρόφιμα έχει 16,7% έναν πολύ υψηλότερο πληθωρισμό από τη χώρα μας, η Πορτογαλία που είναι μια άμεση συγκρίσιμη οικονομία με την ελληνική είναι στο 22%, ενώ και η Γερμανία που είναι μια πολύ μεγάλη οικονομία είναι στο 22,3%.
Άρα, η χώρα μας πηγαίνει πολύ καλύτερα από αυτές τις χώρες, προφανώς εν μέρει και λόγω των μέτρων που λαμβάνει η Ελληνική Κυβέρνηση για τη συγκράτηση των τιμών σε επίπεδο και την αντιμετώπιση των φαινομένων αισχροκέρδειας σε ορισμένες περιπτώσεις.
Στην επόμενη διαφάνεια να δούμε τι έχει γίνει ανάμεσα στους μήνες από Ιανουάριο προς Φεβρουάριο του 2023 και ποια ήταν η εικόνα. Πάλι η χώρα μας δείχνει εξαιρετικά καλύτερη συμπεριφορά από τις περισσότερες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και πολύ καλύτερη εικόνα από τη γειτονιά της, τα Βαλκάνια και την ανατολική Ευρώπη.
Πάλι συγκριτικά σε σχέση με το μέτρο της μείωσης του ΦΠΑ που αναφέρεται πολύ συχνά στη δημόσια συζήτηση, βλέπουμε ότι η αύξηση των τιμών το μήνα Φεβρουάριο στην Ελλάδα ήταν μεσοσταθμικά 1,4% ενώ στην Ισπανία που έχει μηδενίσει το ΦΠΑ και θα περίμενε κανείς μια μείωση αντίστοιχη της μείωσης του ΦΠΑ έχουμε μεγαλύτερη αύξηση από ότι έχουμε στην Ελλάδα 1,8%.
Επόμενη διαφάνεια. Ας δούμε διαχρονικά τι κάνει η χώρα μας τα τελευταία περίπου 7 με 8 έτη. Γιατί γίνεται πάντοτε μια σύγκριση μεταξύ των υπολοίπων κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των κρατών της Ευρώπης και της Ελλάδος ότι η Ελλάδα είναι πιο ακριβή χώρα, στην Ελλάδα οι τιμές ανεβαίνουν πιο γρήγορα.
Αυτή είναι μια εικόνα 8 ετών. Περιλαμβάνει δηλαδή κυβερνήσεις πέρα από την Κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας και προηγούμενες κυβερνήσεις σε αυτό το χρονικό διάστημα.
Η Ελλάδα βρίσκεται στην 3η θέση αν δεν κάνω λάθος από τα πιο χαμηλά, δηλαδή ουσιαστικά οι τιμές έχουν αυξηθεί τα τελευταία 8 χρόνια 25,4% όταν στη γειτονική Τουρκία έχουν ανέβει 509%, μιλάμε για μια περίπτωση δραματικού πληθωρισμού. Στη Βουλγαρία που είναι η γειτονική μας χώρα 67,3%. Στη Ρουμανία 56,8%. Στην Ουγγαρία έχουμε 104,2%. Στην Ιταλία 26,4%. Στην Ισπανία που συγκρίνουμε συχνά-πυκνά το μοντέλο το ελληνικό με το ισπανικό μοντέλο έχουμε 33,7%. Και σε μια συγκρίσιμη οικονομία όπως η δική μας, η Πορτογαλία 33,8%. Πάμε πολύ καλύτερα δηλαδή διαχρονικά και με μεγάλη απόσταση από τις υπόλοιπες χώρες.
Ομοίως η Γερμανία που είναι μια πάρα πολύ μεγάλη αγορά και πολύ ισχυρή οικονομικά έχει αύξηση όλο αυτό το χρονικό διάστημα 45,6%. Δηλαδή καμία σχέση, είναι διπλάσια περίπου η αύξηση των τιμών στη Γερμανία από ότι είναι στην Ελλάδα.
Επόμενη διαφάνεια. Θα κάνουμε αναφορά στο γιατί η μείωση του ΦΠΑ στα τρόφιμα δεν είναι κατάλληλη λύση για την αντιμετώπιση πληθωριστικών πιέσεων ειδικά όταν έχουμε μια κατάσταση στην οποία έχουμε οξεία φάση του πληθωρισμού.
Προφανώς γενικώς η μείωση των φόρων σε μια οικονομία είναι κάτι καλό, μια φιλελεύθερη Κυβέρνηση προφανώς θέλει τη μείωση των φόρων πάντοτε και την επιδιώκει ωστόσο δεν είναι όλα τα μέτρα κατάλληλα σε όλες τις χρονικές περιόδους.
Εδώ λοιπόν που αντιμετωπίζουμε αυτή την πολύ υψηλή πληθωριστική πίεση παρατηρούμε ότι ο πρώτος λόγος για τον οποίο δεν είναι λύση η μείωση του ΦΠΑ στα τρόφιμα είναι ότι ο ΦΠΑ είναι ένας φόρος που διασπείρεται στο σύνολο της αλυσίδας παραγωγής, μεταφοράς και πώλησης των τελικών προϊόντων στον καταναλωτή.
Το γεγονός, λοιπόν, αυτό συνεπάγεται ότι η ενδεχόμενη μείωση του θα ευνοήσει πρωτίστως το σύνολο των επιχειρήσεων που εμπλέκονται στην παραγωγή, μεταφορά και πώληση του προϊόντος αφού τελικά αυτοί αναμένονται να αξιοποιήσουν αυτή τη μείωση ως μέσο αύξησης κερδοφορίας.
Αυτό συνέβη στην Ισπανία στην πραγματικότητα. Η μείωση του ΦΠΑ ουσιαστικά εγκολπώθηκε από τις αλυσίδες γιατί κάποιος, από τη στιγμή που το κράτος χάνει έσοδα και ο καταναλωτής δεν κερδίζει στην πράξη, κάποιος κερδίζει.
Ο μόνος που μένει παίχτης στην αλυσίδα, ο οποίος κερδίζει, είναι προφανώς οι επιχειρήσεις, δεν υπάρχει κάποιος άλλος να συμμετέχει σε αυτό.
Ο δεύτερος λόγος για τον οποίο συμβαίνει αυτό, επόμενη διαφάνεια, είναι ότι η τιμή ενός προϊόντος δεν εξαρτάται μόνο από το κόστος αλλά πρωτίστως και από τη ζήτηση που υπάρχει και τα χαρακτηριστικά της ζήτησης αυτής, αν είναι ανελαστική ή ελαστική.
Για παράδειγμα, στα φάρμακα που είναι ανελαστική η ζήτηση πλήρως, δεν υπάρχει η δυνατότητα, προφανώς οποιαδήποτε αύξηση κόστους μετακυλίεται απευθείας στην τιμή.
Αυτό δεν συμβαίνει σε προϊόντα στα οποία υπάρχουν εναλλακτικά κατάλληλα για να αντικαταστήσει κανείς το προϊόν αυτό το οποίο αυξάνει πάρα πολύ την τιμή του.
Άρα, λοιπόν, αυτό που συμβαίνει είναι ότι στην πραγματικότητα από τη στιγμή που δεν αλλάζει τα χαρακτηριστικά της ζήτησης, δεν αλλάζει η αγοραστική δύναμη των καταναλωτών σε πολύ μεγάλο βαθμό και οι τιμές των ανταγωνιστικών προϊόντων συμβαδίζουν σε επίπεδο αύξησης πληθωρισμού με τα υπόλοιπα προϊόντα, οι επιχειρήσεις δεν έχουν κανένα λόγο να μειώσουν τις τιμές, όταν μειωθεί ο ΦΠΑ, αλλά έχουν κάθε κίνητρο να αξιοποιήσουν αυτή τη μείωση του ΦΠΑ για να αυξήσουν την πιεσμένη κερδοφορία τους κάτι που τελικά παρατηρείται και στην πράξη, δεν υπάρχει κάποια αμφιβολία για αυτό.
Επίσης ο ΦΠΑ είναι ένας έμμεσος φόρος που σχετίζεται στενά με το επίπεδο της κατανάλωσης. Η μείωσή του, λοιπόν, θα ευνοούσε αναλογικά περισσότερο εκείνους που αγοράζουν μεγαλύτερες ποσότητες προϊόντων διατροφής.
Και θα έλεγε κανείς: πόσα προϊόντα διατροφής μπορεί να αγοράσει ένας καταναλωτής; Οι μεγαλύτεροι αγοραστές καταναλωτικών προϊόντων διατροφής είναι οι επιχειρήσεις εστίασης. Αυτοί, λοιπόν, ευνοούνται σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό από το μηδενισμό του ΦΠΑ στα τρόφιμα.
Θέλει, λοιπόν, μεγάλη προσοχή όταν λαμβάνουμε ένα μέτρο οικονομικής πολιτικής να προτεραιοποιούμε αυτό που θέλουμε να πετύχουμε.
Αυτή τη στιγμή προτεραιότητα έχει ο καταναλωτής. Άρα, λοιπόν, η μείωση του ΦΠΑ δεν ήταν ένα κατάλληλο μέτρο σε αυτή την περίπτωση.
Επόμενη διαφάνεια. Η μείωση του ΦΠΑ και των ειδικών φόρων κατανάλωσης αναφέρεται συνήθως ως μία μαγική λύση η οποία θα λύσει τα προβλήματα του πληθωρισμού γιατί ακούγεται εύκολη, λες «μειώνω το ΦΠΑ άρα θα μειωθούν και οι τιμές».
Στην πραγματικότητα, όμως, αυτό δεν έχει εφαρμοστεί ποτέ ως μέτρο από καμία ελληνική Κυβέρνηση, ακόμα και από αυτές τις αντιπολιτευόμενες, σήμερα, δυνάμεις που επικαλούνται το μέτρο ως χρήσιμο μέτρο για την αντιμετώπιση της ακρίβειας.
Δεν υπάρχει κανένας που να έχει εφαρμόσει αυτό το μέτρο. Και ο λόγος για τον οποίο δεν το έχει εφαρμόσει είναι επειδή ακριβώς τα αρνητικά αποτέλεσμα που θα έχει ένα τέτοιο μέτρο σε μία κατάσταση πληθωριστικής πίεσης θα ήταν προφανώς πολύ αρνητικότερα από ότι μπορούσε να επιτύχει κανείς με τη μείωση του ΦΠΑ.
Και ο τέταρτος και βασικότερος ενδεχομένως λόγος είναι ότι η μείωση του ΦΠΑ στα είδη διατροφής θα στερούσε από το κράτος πόρους τους οποίους χρησιμοποιεί αυτή τη στιγμή για άλλους λόγους, κοινωνικούς σκοπούς αλλά και για να χρηματοδοτήσει σε πολύ μεγάλο βαθμό τις στοχευμένες πρωτοβουλίες όπως το market pass και θα μπορούσαν να οδηγήσουν δυνητικά και σε δημοσιονομικό εκτροχιασμό που θα δημιουργούσε ακόμα μεγαλύτερα προβλήματα στη χώρα μας.
Και, τέλος, ας κάνουμε μια τελευταία σύγκριση με το ισπανικό μοντέλο, για να δούμε λίγο που βρισκόμαστε. Στην Ισπανία όπου είχαμε μείωση του ΦΠΑ ως μέτρο, το μέτρο δηλαδή κατά του πληθωρισμού ήταν η μείωση του ΦΠΑ τους δύο τελευταίους μήνες και σε σχέση με αυτό που έχουμε εμείς ξεκινήσει από το Νοέμβριο ουσιαστικά του 2022 με το καλάθι του νοικοκυριού, σε αυτό λοιπόν το διάστημα Νοέμβριος 2022 με Φεβρουάριο 2023 η αύξηση στα τρόφιμα στην Ισπανία ήταν 4,5%.
Στην Ελλάδα που δεν μειώσαμε το ΦΠΑ αλλά είχαμε το καλάθι και το market pass ως στοχευμένα μέτρα αντιμετώπισης και τους ελέγχους φυσικά χωρίς αμφιβολία, η αύξηση ήταν μόλις 2,5%. Δηλαδή η πολιτική των διαρθρωτικών αλλαγών στην οικονομία και του αυστηρού ελέγχου της αγοράς, οδηγεί σε καλύτερα αποτελέσματα από τα χονδροκομμένα μέτρα τύπου μείωσης ΦΠΑ.
Σας ευχαριστώ».
